Perfekcjonizm: zaleta czy wada? 10 (nie)perfekcyjnych porad.

Perfekcjonizm wśród ludzi uznawany jest za cechę pożądaną i kojarzącą się pozytywnie. Perfekcjonistów uważa się za osoby pracowite, wytrwałe, wręcz doskonałe. Czy jest tak w rzeczywistości? Czy perfekcjonizm może być groźny? A może perfekcjonizm to strata czasu i wiąże się z samymi problemami?

Co to jest perfekcjonizm?

Perfekcjonizm można rozumieć jako narzucanie sobie mało realistycznych celów i nie dawaniu sobie praktycznie żadnych szans na błędy. Perfekcjonista w swoim słowniku nie ma takiego słowa jak niedoskonałość. Nie mieści mu się takie pojęcie w głowie.

Perfekcjoniści wyznaczają sobie wysokie standardy, które często uniemożliwiają im realizację swoich celów. Mają tak wysokie oczekiwania, że praktycznie nie są do zrealizowania. Ciągle coś poprawiają, bo przecież teraz nie jest jeszcze idealnie. Może to trwać wieki.

Niejednokrotnie zdają sobie sprawę z tego, że nie osiągną swoich celów i zaczynają przekładać je na później. Uruchamia się u nich prokrastynacja, o której będzie trochę więcej później w tym wpisie.

Jeszcze inaczej mówiąc perfekcjonizm to wymówka przed działaniem. Wszystko, co ważne odkładasz na później. Przecież będzie jeszcze lepsza chwila na to. Perfekcjonizm działa również w momencie, kiedy masz coś oddać. Nagle dochodzisz do wniosku, że nie jest jeszcze to gotowe i trzeba poprawić. Przez co wszystko odkłada się na później, a nawet nigdy nie dochodzi do skutku.

Perfekcjonizm to idealna wymówka przed samym sobą, która nie pozwala Ci realizować Twoich celów. Wmawiasz sobie, że nie możesz oddać czegoś, co nie jest do końca ukończone. Jeszcze nie umiesz tyle, żeby w to wejść. Unikasz odpowiedzialności, bo boisz się, co inni będą mówić na Twój temat. Czyli w nieskończoność uciekasz.

Brak zrobienia czegoś idealnie odznacza dla perfekcjonisty pracę na odwal się. Patrzy na wszystko zero-jedynkowo. Coś jest zrobione idealnie, albo w ogóle. Żyje w świecie skrajności (perfekcyjnie lub bylejakość) i nie widzi, nic co jest pomiędzy.

Perfekcjonizm na każdym kroku

Otoczenie niestety nie pomaga pozbyć się perfekcjonizmu. Już od małego rodzice, szkoła oraz koledzy i koleżanki wmawiają Ci, że musimy być idealni.

Nie jedno dziecko, które przyszła do domu i oznajmiło, że dostało 4 ze sprawdzianu, usłyszało coś w stylu: „co źle zrobiłeś, że nie dostałeś 5?” lub „Zuzia dostała pewnie 5, prawda?”. System edukacji, nauczyciele i koledzy dokładają swoje. Czy nie miałeś może tak, że w szkole nie zgłaszałeś się do odpowiedzi, bo bałeś się, że ktoś może Cię wyśmiać za złą odpowiedź? Co gorsza, mogłeś być jeszcze za to źle oceniony.

W dorosłym życiu też lekko nie jest. Presja na bycie nieskazitelnym jest bardzo duża. Można ją poczuć w pracy od szefa czy współpracowników. W życiu prywatnym od znajomych, rodziny czy partnera. Jedni pracują więcej niż Ty, inni mają lepsze samochody i więcej na koncie, a wszyscy na Instagramie są piękni i ciągle gdzieś podróżują.

Wszystkie te sytuacje i jeszcze wiele innych mocno na nas wpływa. Wymagania od małego są duże. Nie bycie idealnym oznaczało gorszą ocenę lub wręcz wyśmianie naszej osoby. Nie pomaga to w dorosłym życiu. Przestajesz próbować, bo każda porażka kojarzy Ci się z czymś nieprzyjemnym. Dorośli ludzie wolą nie próbować nowych rzeczy, często tylko i wyłącznie dlatego, żeby nie być przez kogoś wyśmianym czy skrytykowanym.

Typy perfekcjonistów

Perfekcjoniści trochę różnią się od siebie. Choć można wyróżnić pewnie wiele ich typów perfekcjonistów, to ja skupię się na dwóch.

Osoby, które nigdy nie rozpoczynają działania. Choć tacy ludzie mają ciekawe pomysły, które są warte uwagi, to nic z tym nie robią. Już po chwili w ich głowie rodzi się myśl, że oni i tak nie dadzą rady tego zrobić. Zwyczajnie się nie nadają i jest to poza ich zasięgiem. Nie mają pewności, że im to wyjdzie, więc wolą nawet nie zaczynać.
Druga grupa działa w inny sposób. Często są świetni w stawaniu sobie celów i ciężko pracują nad nimi. Niestety ich wymagania są tak wysokie, że są nie do spełnienia. Ich projekty nigdy nie są pokazane światu, bo przecież nie są idealne.

Negatywne skutki perfekcjonizmu

Perfekcjoniści nie do końca potrafią się cieszyć sukcesem. Mając wysokie wymagania w stosunku do siebie i nie dostrzegają dobrych wyników, jakie osiągają w trakcie. Bagatelizują swoje osiągnięcia, a do tego są bardzo krytyczni w stosunku do porażek, jakie doznają. Mimo nieprzeciętnych wyników na tle innych w jakieś dziedzinie rzadko na twarzy perfekcjonisty można ujrzeć uśmiech. Mają często problemy z odczuwaniem radości czy poczucia własnej satysfakcji.

Perfekcjonizm ma jeszcze jedną dużą wadę. Każdy błąd traktuje jako swoją ułomność. Jest to dla niej dowód na to, że jest niedoskonała. Popełnianie jakiś błędów jest dla perfekcjonisty niedopuszczalne. Czuje się wtedy źle z samym sobą, a poczucie własnej wartości jest przez niego mocno odczuwane.

Osoby niecierpiące na perfekcjonizm traktują swoje błędy jako coś, co musi się co jakiś czas wydarzyć. Często biorą porażkę za dobrą monetę. Dzięki niej czegoś mogą się nauczyć i nie popełnić tej samej sytuacji w przyszłości. Nie perfekcjoniści rozumieją, że nie zawsze może im wszystko wychodzić. Jest to znacznie zdrowsze podejście do życia.

Perfekcjonizm to strata czasu

Dla lepszego zrozumienia tego punktu posłużę się przykładem. Wyobraź sobie, że mamy dwie osoby, które mają do zrobienia ten sam projekt.

Perfekcjonista będzie dążył do tego, żeby był on idealny. Nie będzie w stanie go pokazać światu wcześniej niż przed finalnym ukończeniem. Często jest tak, że szkielet projektu robi się całkiem szybko. Dodaje się główne funkcjonalności, a czas potrzebny na to nie jest duży. Kiedy jednak chcemy dopieszczać projekt i dodawać od razu wszystkie funkcje, które są zaplanowane, to czas często wydłuża się znacząco.

Osoba niebędąca perfekcjonistą jest w stanie uruchomić projekt, który jest ukończony w 70%, ale posiada podstawowe założenia. Może on być już wdrożony w życie i pomagać innym lub nawet zarabiać na siebie. Później można dodawać kolejne elementy, które uzupełniają jego użyteczność.

Perfekcjonista ciągle w tym czasie będzie jeszcze ulepszał swój projekt. Co gorsze może okazać się, że po oddaniu go może nie spełniać oczekiwań innych osób. Sytuacja się zmieniła i trzeba zmienić kilka funkcjonalności. Jest to ponownie strata czasu, a praca wykonywana jest dwa razy.

Kiedy projekt wprowadzony zostałby w części, to byłby już testowany. Łatwiej wtedy dopasować dodatki, bo osoby, które używają wersji podstawowych, często sami podpowiadają dodatkowe funkcjonalności, które nie były brane pod uwagę przy pierwotnych założeniach.

Perfekcjonizm w takim wypadku to strata czasu i pieniędzy. Czyli kompletnie się nie opłaca.

Perfekcjonizm, a prokrastynacja

Perfekcjonizm ma bardzo duży wpływ na prokrastynację. Jest on jednym z najczęstszych jej powodów. Perfekcjonista wyznacza sobie cele, które są mało realne do zrealizowania. Kiedy uświadomi sobie, że poprzeczka zawieszona jest zbyt wysoko, zaczyna odkładać moment, zabrania się za zadania potrzebne do realizacji ambitnych założeń. Nagle zaczyna wykonywać inne zadania, które są mało istotne. Przenosi swoją uwagę na robienie porządku wokół siebie, przeglądanie kolejny raz poczty mailowej lub idzie porozmawiać ze znajomym w pracy. Tak wypełnia sobie dzień, żeby nie zabrać się za wcześnie do swojego głównego zadania, które sobie wyznaczył. Pod koniec dnia jest już tak zmęczony, że nie opłaca się już zabierać za swoje zadanie. Co więc robi? Odkłada na jutro. Historia powtarza się jeszcze kilka razy.

Perfekcjonista wyjątkowo często czuje, że nie jest jeszcze gotowy do działania. Jego pomysł nie jest przecież dopieszczony do końca. Jeszcze przyjdzie przecież taki dzień, że wszystko będzie idealnie, a umiejętności kiedyś będą na odpowiednim poziomie. Na ten moment odłoży wprowadzenie go w życie.

To poczucie braku pełnej gotowości nie pozwala działać. U perfekcjonisty pojawia się lęk przed porażką, który przyczynia się do odkładania ważnych rzeczy na później. Prokrastynator, który cierpi na perfekcjonizm, czuje, że jak nie wykona perfekcyjnie swojego zadania, to będzie narażony na hejt. A tak jak pisałem wcześniej, stara się go unikać za wszelką cenę.

W wielkim skrócie brak idealnych warunków do działania = odkładanie zadania na później.

Perfekcjonizm, a lęk

Perfekcjonizm napędzany jest przez lęk. Osoby będące perfekcjonistami unikają go jak ognia. Porażka jest dla nich jednoznaczna z odrzuceniem przez środowisko. W ich mniemaniu ludzie ich nieakceptują w momencie, kiedy się mylą. Muszą być nieskazitelni i nie omylni, żeby byli akceptowani przez innych ludzi.

Często takie osoby szukają aprobaty u innych. Dzięki temu czują się potrzebne. To, co myślą o nich inni wpływa na ich samopoczucie. Dlatego tak ważne jest dla nich opinia innych osób na swój temat. Przez to nie zawsze są sobą. Robią rzeczy, które będą podobały się innym, a niekoniecznie są zgodne z nimi czy ich wartościami. Tłumią również swoje emocje, bo przecież mogą one być źle postrzegane przez innych.

Jak rozpoznać czy jestem perfekcjonistą? Test na perfekcjonizm

Jeśli nie masz pewności czy jesteś perfekcjonistą, to mam coś dla Ciebie. Poniżej znajdziesz 10 sygnałów ostrzegawczych, które mogą o tym świadczyć. Jest to swego rodzaju, krótki test na perfekcjonizm. Czy perfekcjonizm dotyczy i Ciebie? Sprawdź to.

Długo nie przestajesz myśleć o błędzie, który popełniłeś.
Porównujesz się z innymi i nie możesz pogodzić się z sytuacją, kiedy Tobie pójdzie gorzej, niż tej osobie.
Po popełnieniu nawet małego błędu czujesz się jak nieudacznik.
Musisz dopieścić każde zadanie, zanim je uznasz za zakończone.
Praktycznie nie prosisz o pomoc innych, bo uznajesz to za słabość.
Znajdujesz literówki, czytając różne teksty.
Wymagasz od innych równie wiele co od siebie.
Wychodzisz z założenia, że musi być coś zrobione perfekcyjnie lub w ogóle nie ma sensu się za to zabierać.
Znajdujesz błędy u innych osób i zwracasz uwagę tym, którzy popełnili jakiś błąd.
Unikasz sytuacji, w których możesz popełnić błąd i ktoś może to zobaczyć.

Jeśli pasuje do Ciebie większość tych zdań, to znaczy, że perfekcjonizm Cię dotyczy.

Gdzie się objawia perfekcjonizm?

Postaram Ci się jeszcze bardziej przybliżyć perfekcjonizm. Jeśli jeszcze po teście na perfekcjonizm nie jesteś w 100% pewien czy dotyczy on Ciebie, po przeczytaniu kilku poniższych zadań, wątpliwości powinny się rozwiać. Perfekcjonizm ujawnia się najczęściej w kilku obszarach. O to kilka z nich.

Praca

Chyba najłatwiej dostrzec swój oraz innych perfekcjonizm w pracy. Wyniki, jakie tam osiągają, wpływają na ich samopoczucie. Perfekcjoniście bardzo trudno sprostać wymaganiom, które przed sobą stawiają. Zwracają dużą uwagę na swoje wyniki. Szczególnie jeśli jest możliwość rywalizacji z innymi. Niestety porażki i swoje błędy perfekcjonista bardzo źle znosi. Równie często, mimo że pnie się po szczeblach kariery, to nie odczuwa z tego faktu satysfakcji.

Dom

Z pracy na chwilę przenosimy się do miejsca zamieszkania. Często, kiedy wchodzisz do domu perfekcjonisty, to do razu wiesz, z kim masz do czynienia. Wszystko jest pięknie poukładane i na swoim miejscu. Bałagan działa na nich jak płachta na byka. Trudno znaleźć w takim mieszkaniu krzywo powieszoną ramkę czy paproch na ziemi.

Wygląd fizyczny

Ta część głównie dotyczy kobiet, choć u mężczyzn nie jest to również rzadkość. Perfekcjonizm widać tu na pierwszy rzut oka. Takie osoby przywiązują dużo uwagi do tego, jak wyglądają. Nie wyobrażają sobie wyjść do ludzi, kiedy coś jest nie tak. Dbałość o detale jest w ich wypadku niesamowita. Do tego wszystkiego podchodzą bardzo krytycznie do swojego wyglądu.

Relacje z ludźmi

Perfekcjoniści robią bardzo dużo, żeby wzorowo się zachowywać. Często nie wypowiadają się na różne tematy, aby ktoś źle sobie o nich nie pomyślał. Źle znoszą krytykę i mocno ją przeżywają. Jeśli ktoś odkryje ich wadę, to czują się odrzuceni. Wysokie wymagania mogą mieć również w stosunku do innych. Oczekują od osób otaczanych tak wiele co od siebie.

Jak radzić sobie z perfekcjonizmem?

Wiesz już całkiem sporo czym jest perfekcjonizm. Znasz definicję i przyczyny perfekcjonizmu. Poznałeś również ich typy, a po zrobieniu testu wiesz, czy jesteś perfekcjonistą. Teraz czas przejść do najważniejszego punktu, czyli jak sobie z nim poradzić? Przygotowałem dla Ciebie 10 porad jak to zrobić.

Wykorzystaj metodę małych kroków w walce z perfekcjonizmem. W pierwszym kroku, zamiast zrobić coś na 100%, zrób na 90%. Jeśli nie nastała zagłada na świecie z tego powodu, to przejdź do drugiego etapu. Tym razem zrób jeszcze mnie. Niech to będzie 80% Twojego idealnego założenia. Spokojnie możesz dojść do 60%. Pamiętaj jednak, żeby wszystko działo się powoli.
Zacznij stawiać sobie realniejsze cele. Odrzuć wszystkie nierealne pomysły. Czym one są? Jeśli zamierzasz nagle spłacić swoje wszystkie kredyty, to nie dawaj sobie roku na to w momencie, kiedy masz kredyt hipoteczny, a Twoje zarobki niespecjalnie się zmieniły w ostatnim czasie. Prawdopodobnie nie masz na to szans, a tylko się rozczarujesz.
Usiądź na chwilę sam ze sobą i zastanów się, czego się boisz. Strach, który Ci towarzyszy często paraliżuje Twoje działania. Zastanów się, co się stanie, kiedy popełniasz błąd? Czy naprawdę będzie miało to tak katastrofalne skutki?
Po popełnieniu jakiegoś błędu przeanalizuj swoją sytuację. Czy naprawdę jest tak źle, jak myślałeś? Podejdź do tego na spokojnie z otwartym umysłem. Zacznij przyjmować każdą porażkę jako lekcję, dzięki której unikniesz podobnych sytuacji w przyszłości.
Zacznij przywiązywać większą uwagę do czynności, które wykonujesz, a nie do samego wyniku. W ten sposób łatwiej będzie Ci ogarnąć ukryty w Tobie perfekcjonizm.
Zapoznaj się z zasadą Pareto. Możesz zacząć swoją przygodę z regułą 20/80 czytając artykuł Czym jest zasada Pareto i jak działa?
Zwróć większą uwagę na swoje osiągnięcia. Postaraj się cieszyć z mniejszych rzeczy. Przypominaj sobie również, jak wiele już osiągnąłeś. Najlepiej wypisz wszystkie większe i mniejsze rzeczy, gdzie osiągnąłeś jakiś sukces.
Jako perfekcjonista powinieneś skupić się na swoich osiągnięciach, a nie porównywać się z sukcesami innych osób. Zazwyczaj wybierasz osoby, które mają już na swoim koncie wielkie sukcesy. Pamiętaj jednak, że takie porównania nie mają większego sensu. Każdy z was jest na innym etapie życia.
Jeśli ciągle się boisz pokazać swoich projektów innym, to powiedz im, że zrobiłeś wersję testową. To dobry początek. Twój lęk przed krytyką powinien być dużo mniejszy, a Ty dowiesz się co myślą o tym inni. Może okazać się, że wcale nie jest tak źle, jak myślisz.
Zatrzymaj się na chwilę i zastanów się, co będzie, jeśli oddasz swój projekt w nieidealnej formie. Jakie będziesz miał z tego korzyści, że coś dobrego, ale nieperfekcyjnego już funkcjonuje.

Perfekcjonizm szkodzi zdrowiu

Prócz tego, że perfekcjonizm to strata czasu, to jeszcze nie wpływa pozytywnie na nasze zdrowie. Bóle głowy czy problemy z trawieniem wywołane lękiem i napięciem związanym z perfekcjonizmem, to tylko niektóre problemy. Z groźniejszych rzeczy, jakie nam może zafundować perfekcjonizm, to problemy z układem sercowo-naczyniowym, czy nawet depresje.

Jednokrotnie perfekcjonizm ma dużo wspólnego z bulimią czy anoreksją. Takie osoby bardzo zwracają uwagę na swój wygląd. Wydaje im się np. że ciągle są za grube, mimo tego, że jest zupełnie inaczej.

Czy perfekcjonizm to choroba?

Perfekcjonizm sam w sobie nie jest uznawany za chorobę. Nie oznacza to jednak, że zupełnie nie ma się czym przejmować. Perfekcjonizm jest czynnikiem wzmacniającym wiele zaburzeń psychicznych. Głównie powiązany jest z depresją, lękami społecznymi oraz zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi.

Perfekcjonizm może również przyczynić się do przedwczesnej śmierci. Wynika to m.in. eksperymentu opisane przez magazyn Live Science, gdzie badano 450 osób w wieku przynajmniej 65 lat. Biorący udział w badaniu wypełniali ankietę, które mierzyła poziom perfekcjonizmu. Te osoby były jednak poinformowane, że jest to test oceniający profil osobowości. Naukowcy obserwowali, co się dzieje z uczestnikami przez 6,5 roku. Wyszło im, że perfekcjoniści mają o 51% wyższe ryzyko przedwczesnej śmierci, od osób z mniejszym nastawieniem na perfekcjonizm.

Do podobnych wniosków doszedł Paul Hewitt z British Columbia University. Według jego badań perfekcjonizm wyjątkowo często zwiększa poziom depresji czy skłonność do zawałów. Co niestety przyczynia się do przedwczesnej śmierci. Przyczynia się do tego wysoki poziom stresu i lęku, jaki wywołuje ciągle dążenie do doskonałości.

Podsumowanie

Życie perfekcjonisty jest odległe od perfekcji. Takie chore dążenie do ideału jest często destrukcyjne dla takiej osoby, jak i dla celów przez nią sobie stawianych. Niejednokrotnie takie osoby mają genialne pomysły, ale ich nie realizują. Głównie dlatego, że nie doprowadzają ich realizacji do stanu, który jest dla nich akceptowany. Ciągle wprowadzone poprawki zabierają wiele energii, którą można lepiej spożytkować.

Rezygnacja z perfekcjonizmu daje coś wspaniałego. Dajesz sobie wtedy możliwość popełniania błędów. Dzięki temu możesz wyciągać wnioski i nie powielać ich później. Łatwiej mierzyć również swoje postępy. Wiesz, co robisz lepiej niż wcześniej.

Jeśli perfekcjonizm jest w tej chwili Tobie bliski, to zacznij pogłębiać ten temat. Zobaczysz, jaką poczujesz ulgę, kiedy się go pozbędziesz. Proponuję zapoznać się z pewnymi artykułami, które mogą Ci w tym pomóc.

Metoda małe kroki – metody i zastosowanie

Strefa komfortu. Czym jest i jak z niej wyjść, aby więcej osiągnąć w życiu?

Prokrastynacja – 39 sposobów na prokrastynację

Kurs produktywności 2.0

Produktywność i jej trzy główne zasady

Czym jest zasada Pareto i jak działa?

Udostępnij na Facebook

Udostępnij na Tweet

Czy ten wpis Ci się podobał?

[Wszystkich głosów: 2 Średnia: 5]

10 komentarzy

najstarszy

najnowszy oceniany

Inline Feedbacks

View all comments

Dobry manager – jak nim zostać? 12 cech (w tym jedna sekretna)

7 miesięcy temu

[…] jeśli będziesz wystarczająco dobry w tym, co robisz. Zapoznaj się z artykułem Perfekcjonizm: zaleta czy wada? 10 (nie)perfekcyjnych porad., ale lepiej zrozumieć sedno […]

Odpowiedz

Sen - sześć zasad produktywnego snu. Puzzle Produktywności

6 miesięcy temu