Niewiele osób słyszało o pojęciu efekt Zeigarnik, choć jest on ciągle obecny w naszym życiu. Jego dobre wykorzystanie może znacząco pomóc Ci w odkładaniu wszystkiego na później.
Poznając go wreszcie zrozumiesz, jak to się dzieje, że jesteś w stanie wytrwać w trakcie przerwy reklamowej przy telewizorze w oczekiwaniu na film czy serial, który został przerwany.
Na czym polega efekt Zeigarnik?
Pewnie nie raz tak miałeś, że szybko zapominałeś o rzeczach, które ukończyłeś. Wyrzucałeś je z pamięci, robiąc miejsce dla następnych wiadomości. Nie możesz sobie przypomnieć takiej sytuacji? Wróć na chwilę myślami na studia czy do szkoły. Ile razy po egzaminie wszystko uciekało Ci z głowy? ☺
Przedstawię Ci krótką historię odkrycia efektu Zeigarnik. Otóż Bluma Zeigarnik (radziecka psycholog i psychiatra) była w restauracji, ze swoim mentorem, którym był znany psycholog Kur Lewin.
Zauważyli oni, że kelnerki z tego lokalu nie mają najmniejszego problemu z zapamiętywaniem nawet długich zamówień w sytuacji, kiedy klienci jeszcze są w restauracji i nie uregulowali rachunku. Natomiast te same osoby miały problem z przypomnieniem sobie listy dań przy konkretnych stolikach w momencie, kiedy już rachunek był opłacony.
Obsługa wyrzucała ze swojej pamięci te zamówienia i zajmowała się nowymi.
Bluma Zeigarnik rozpoczęła badania w niedalekiej przyszłości od tego wydarzenia. Potwierdziła się przez nią stawiana teza, że mózg lepiej zapamiętuje sytuacje, które nie mają jeszcze zakończenia.
Efekt Zeigarnik, a pamięć krótkotrwała
Przeprowadzono szereg eksperymentów, z których wynikało jednoznacznie, że w 90% lepiej zapamiętujemy czynności, które zostały przerwane, od tych, które można było dokończyć.
Wynika to z tego, że takie czynności są przechowywane w naszej pamięci krótkotrwałej. Przez co są dłużej przetwarzane i łatwiej zapamiętywane.
Żeby wyjaśnić to bardziej obrazowo, posłużę się pewną metaforą.
Pamięć krótkotrwała to jedna z szuflad, która jest w naszym mózgu. Wpadają tam niedokończone zadania. Jest ona ciągle pod ręką, więc łatwo z niej wyjąć potrzebne rzeczy i dlatego również pamiętamy o nich. Kiedy je dokończysz, to robisz miejsca dla nowych. Oczywiście jak każdy tego typu przedmiot ma pewną pojemność. Nie możesz do niej wkładać bez końca.
Jesteśmy tak skonstruowani, żeby dostosować się do zmieniających się warunków. Używamy pamięci krótkotrwałej do rzeczy wymagającej aktualnej uwagi. W sytuacji, kiedy jest ona już nam nie potrzebna, to zostaje usuwana z tego obszaru.
Efekt Zeigarnik w serialach i nie tylko
Twórcy seriali świetnie znają ten mechanizm. Dziwnym trafem każdy odcinek kończy się tak, że nie możemy się powstrzymać do odpalenia następnego i sprawdzenia co tam dalej się wydarzyło. Mamy wtedy w sobie taką nieodpartą potrzebę dowiedzenia się, co tam się dalej wydarzyło.
Efekt Zeigarnik możesz często spotkać w reklamach czy trikach sprzedażowych. Podawany masz fragment informacji, który ma Cię zaciekawić (w pewnym sensie jest to rozpoczęcie procesu, który wpada w pamięć krótkotrwałą) do kupna lub zainteresowania się ofertą.
Lepiej zapamiętujemy coś, co nie ma podanych wszystkich szczegółów. W głowie klienta otwiera się wtedy pętla, która nie daje spokoju.
Prokrastynacja
Dla krótkiego przypomnienia. Prokrastynacja polega na tym, że odkładamy zadania dla nas kluczowe na rzecz innych czynności, zazwyczaj mniej istotnych (przynajmniej w danym momencie). Odkładamy swoje działanie zazwyczaj do ostatniego momentu, kiedy czasu na realizację jest już naprawdę niewiele.
Efekt Zeigarnik możesz wykorzystać do zwiększenia swojej produktywności i pozbycia się prokrastynacji.
Wiesz już o tym, że niedokończone zadania lepiej są zapamiętywane. W sytuacji, kiedy rozpoczniesz jakieś działanie i przerwiesz je w pewnym momencie, to myśli o tym, że jeszcze go nie zrobiłeś, będą pomagać Ci wrócić do niego i nie odwlekać je na później. Będziesz chciał je dokończyć, żeby nie siedziały w głowie.
Zaplanuj kilka pierwszych minut i rozpocznij zadanie. Po przerwaniu tej czynności będzie w Tobie siedziała myśl, że masz coś niedokończonego. Będziesz chciał wrócić do zadania i ukończyć go. To tak jak z tymi serialami, o których pisałem, będziesz chciał poznać zakończenie.
Efekt Zeigarnik opiera się na jednej z bardziej znanych metod, jaką jest technika Pomodoro. W skrócie chodzi w niej o to, że pracujesz przez 25 minut, a później robisz przerwę. Nawet jak nie dokończysz wszystkiego. Chwile odpoczywasz i chcesz wrócić do zadania, bo nie jest skończone. Jeśli chcesz więcej przeczytać o tej metodzie, to zachęcam do przeczytania artykułu Technika Pomodoro. Jak lepiej zarządzać czasem i zwiększyć produktywność?
Podsumowanie
Choć efekt Zeigarnik został odkryty w 1927, to jest wykorzystywany do dzisiaj. Warto jest mieć jego świadomość i używać go na swoją korzyść, szczególnie w walce z prokrastynacją.
Teraz już wiesz, dlaczego jesteś w stanie wytrzymać długie przerwy reklamowe w Polsacie w oczekiwaniu na dalszą część filmu oraz nie możesz powstrzymać się od odpalenia kolejnego odcinka najnowszego serialu na Netflix.
Wiesz, co jest w tym najlepsze? I tak wciśniesz przycisk następny odcinek. Tym razem jednak z pełną świadomością i uśmiechem na twarzy. ☺
